AI (trí tuệ nhân tạo) đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống số: từ tạo ảnh, soạn email cho đến hỗ trợ họp trực tuyến. Nhưng phía sau những thành tựu ấn tượng, ngành AI toàn cầu đang đứng trước một bước ngoặt: dịch chuyển từ các mô hình khổng lồ sang thế hệ “tác nhân thông minh” – gọn nhẹ, linh hoạt và gần gũi hơn với người dùng.
Cuộc đua mô hình nền tảng: Giới hạn đang đến gần?
Trong nhiều năm, các “ông lớn” công nghệ như OpenAI, Google, Anthropic hay Meta đã chạy đua phát triển mô hình AI đồ sộ, được huấn luyện trên kho dữ liệu khổng lồ để xử lý đa tác vụ: văn bản, hình ảnh, mã nguồn, video…Theo Báo cáo Chỉ số AI 2025, sức mạnh tính toán để huấn luyện mô hình tăng gấp đôi chỉ sau mỗi năm rưỡi. Tuy nhiên, khoảng cách hiệu suất giữa mô hình dẫn đầu và mô hình top 10 đã thu hẹp đáng kể, từ 11,9% xuống chỉ 5,4% trong một năm. Hai mô hình tốt nhất hiện nay gần như ngang nhau. Một số chuyên gia, trong đó có Bill Gates, đặt câu hỏi: phải chăng các mô hình cỡ lớn đã chạm trần tăng trưởng?
Bài toán chi phí và hạ tầng
Đằng sau những con số ấn tượng là chi phí khổng lồ. Huấn luyện một mô hình lớn cần hàng nghìn GPU/TPU, hạ tầng mạng tốc độ cao, bộ nhớ SSD dung lượng lớn, cùng quy trình thu thập và xử lý dữ liệu khắt khe.
Theo ước tính, chi phí này tăng gấp 2–3 lần mỗi năm trong suốt 8 năm qua và có thể vượt mốc 1 tỷ USD vào năm 2027. Điều này thúc đẩy một số công ty như DeepSeek (Trung Quốc) tìm giải pháp tối ưu hơn, tạo ra mô hình hiệu quả với hạ tầng ít tốn kém hơn nhưng vẫn đạt kết quả tương đương ChatGPT.
Sự nổi lên của tác nhân thông minh
Thay vì “làm mọi thứ”, xu hướng mới là AI có thể hành động và cá nhân hóa. Người dùng chỉ cần yêu cầu:- “Đặt bàn tối thứ Bảy này” → AI tự tìm và đặt chỗ theo lịch trình, sở thích.
- “Tìm quà sinh nhật cho con gái” → AI so sánh giá, chọn món phù hợp và đặt hàng.
Cơ hội cho Việt Nam
Việt Nam được xếp hạng 6 toàn cầu về chỉ số AI năm 2025, cho thấy mức độ sẵn sàng và lạc quan cao của người dùng. Thay vì chạy đua tốn kém với mô hình nền tảng, doanh nghiệp Việt tập trung phát triển giải pháp AI chuyên biệt, bản địa hóa – từ tối ưu quy trình kinh doanh đến quản lý đời sống cá nhân.Chính phủ cũng đang hỗ trợ mạnh mẽ hệ sinh thái này thông qua các chính sách R&D và ưu đãi tài chính. Với chiến lược “giải pháp thực tiễn, ứng dụng sâu sát”, Việt Nam có tiềm năng trở thành thị trường tiên phong về AI tự chủ, mang lại giá trị hữu hình cho cộng đồng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế số
Bước dịch chuyển từ “mô hình khổng lồ” sang “tác nhân thông minh” không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn mở ra cơ hội đặc biệt cho Việt Nam: nơi AI có thể vừa gần gũi với người dùng, vừa tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên số.
